Duygularımız, hayatımızın her anında bizimle birlikte olan, bazen bize istikamet veren, bazen de istikametimizi değiştiren güçlü içsel tecrübelerdir. Pekala, neden bu kadar değişkendirler? Neden tıpkı duruma farklı vakitlerde farklı reaksiyonlar veririz? Bu soruların karşılığını aramak, insan psikolojisinin karmaşıklığını ve derinliklerini anlamak için değerli bir adım olabilir.
İlk olarak, hislerimizin evriminde vaktin oynadığı rolü göz önünde bulundurmalıyız.
Zaman ilerledikçe, yaşadığımız tecrübeler birikir ve bu tecrübeler, his dünyamızda derin izler bırakır. Birinci kere karşılaştığımız bir olay, beynimizde yeni bir iz oluşturur ve buna verdiğimiz duygusal reaksiyon, gelecekte misal durumlara nasıl reaksiyon vereceğimizi şekillendirir. Örneğin, çocukken yaşadığımız bir kaygı tecrübesi, ilerleyen yıllarda emsal bir durumda tıpkı kaygıyı hissetmemize sebep olabilir. Lakin vakitle bu kaygıyı aşabilir ve tıpkı duruma daha sakin, hatta tahminen de cesurca reaksiyon verebiliriz. Bu değişim, beynimizin esnek yapısından ve tecrübelerin bilgi birikimi oluşturmasından kaynaklanır.
Beynimizin plastisitesi, yani esnekliği, hislerimizin evriminde değerli bir rol oynar. Beyin, daima olarak kendini tekrar şekillendirebilir ve yeni ilişkiler kurabilir. Bu, öğrenme ve adaptasyon sürecimizin merkezinde yer alır. Örneğin, travmatik bir tecrübe sonrasında terapi gören bir kişinin, birebir travmayı hatırladığında hissettiği hislerin vakitle değişmesi, beynin bu esnek yapısının bir sonucudur.
Duygularımız yalnızca ferdî tecrübelerimizden değil, birebir vakitte toplumsal etrafımız ve kültürel bağlamımızdan da etkilenir. Yaşadığımız toplumun normları, bedelleri ve inançları, duygusal reaksiyonlarımızı şekillendirir ve vakitle değiştirir. Örneğin, muhakkak bir davranışın kabul edilebilir olup olmadığı, içinde bulunduğumuz kültüre nazaran değişebilir ve bu da o davranışa verdiğimiz duygusal yansıyı tesirler. Ayrıyeten, toplumsal etrafımızdan aldığımız geri bildirimler de hislerimizin evriminde kıymetli bir rol oynar. Ailemiz, arkadaşlarımız ve topluluklarımızla olan etkileşimlerimiz, duygusal öğrenme süreçlerimizi dayanaklar. Olumlu geri bildirimler, muhakkak duygusal reaksiyonların güçlenmesine yardımcı olabilirken, olumsuz geri bildirimler bu reaksiyonların zayıflamasına neden olabilir.
Duygusal evrimimizde kıymetli bir başka faktör de şahsî gelişim ve içgörüdür. Kendimizi tanımak, duygusal dünyamızı anlamak ve bu doğrultuda şuurlu değişiklikler yapmak, hislerimizin evriminde kritik bir rol oynar. Örneğin, geçmişte bizi rahatsız eden bir duruma bugün daha farklı bakabiliyor olabiliriz. Bu değişim, şahsî gelişim sürecimizin bir yansımasıdır. Vakitle, duygusal reaksiyonlarımızı daha şuurlu bir formda yönlendirmeyi öğreniriz ve bu da hislerimizin evrimini tesirler.
Peki, artık gelelim ikili ilgilere
İkili münasebetler, insan hayatının en karmaşık ve ağır duygusal tecrübelerinden biridir. Bu ilgilerde yaşanan duygusal değişimleri kabul etmek bazen epey güç olabilir. Pekala, neden bu kadar zorlanıyoruz? Bu sorunun gerisinde birkaç temel neden yatmaktadır.
İlk olarak, beşerler çoklukla duygusal güvenlik ve istikrar arayışındadır. İkili bağlarda, partnerimize duyduğumuz itimat ve alakayı sürdürme isteği, değişime direnmemize yol açabilir. Duygusal değişimler, münasebetteki dengeyi sarsabileceği ve belirsizlik yaratabileceği için bu durum ekseriyetle telaş ve dehşet ile karşılanır. İnançlı bağlanma tarzına sahip bireyler, duygusal değişimlerle daha âlâ başa çıkabilirken, dertli yahut kaçıngan bağlanma tarzlarına sahip olanlar, değişimi tehdit olarak algılayabilir. Bu durum, duygusal değişimleri kabul etmeyi zorlaştırır.
İlişkilerde çoklukla makul beklentiler geliştiririz. Bu beklentiler, partnerimizin ve kendimizin duygusal durumlarının sabit kalacağı istikametinde olabilir. Lakin, vakitle değişen hisler, bu beklentilerle çatışabilir. Gerçeklik ve beklentiler ortasındaki bu çatışma, duygusal değişimleri kabullenmeyi zorlaştırır. Ayrıyeten, ikili alakalarda muhakkak roller ve kimlikler benimseriz. Örneğin, ‘destekleyici partner’ yahut ‘neşeli sevgili’ üzere kimlikler oluştururuz. Vakitle bu kimliklerde ve rollerimizde değişiklikler yaşanabilir. Bu değişiklikler, kimlik algımızı tehdit edebilir ve duygusal değişimleri kabul etmeyi zorlaştırabilir.
Geçmişte yaşadığımız münasebetler ve duygusal tecrübeler, şu anki bağlantımızı nasıl algıladığımızı tesirler. Olumsuz tecrübeler, değişime karşı daha dirençli olmamıza neden olabilir. Örneğin, geçmişte yaşadığınız bir bağlantının sona ermesine duygusal değişimler neden olduysa, bu değişimlere karşı daha temkinli yaklaşabilirsiniz. Duygusal değişimleri kabullenmek ve anlamak için sağlıklı irtibat kaidedir. Fakat, birçok ilgide, hisler hakkında açık ve dürüst bir formda konuşmak sıkıntı olabilir. İrtibat eksiklikleri, duygusal değişimlerin fark edilmesini ve kabul edilmesini engelleyebilir.
Duygusal değişimleri kabul etmek, ikili bağlardaki esnekliği ve ahengi artırabilir. Bu süreç, her iki tarafın da duygusal muhtaçlıklarını ve beklentilerini anlamasına ve bu doğrultuda hareket etmesine yardımcı olur. Duygusal esneklik, bağların daha sağlıklı ve tatmin edici olmasını sağlar. İkili bağlarda duygusal değişimlerle başa çıkmanın anahtarı, açık bağlantı, karşılıklı anlayış ve sabırdır. Değişimin doğal bir süreç olduğunu ve alakaların bu değişimlerle evrildiğini kabul etmek, duygusal olarak daha sağlıklı ve tatmin edici bir ilgi yaşamanın temelidir. Bu süreçte, her iki tarafın da birbirine takviye olması ve duygusal seyahatlerini birlikte paylaşması, alakanın derinleşmesini ve güçlenmesini sağlar.
Duygularımızın vakitle değişmesi, insan olmanın doğal bir modülüdür. Bu değişim, beynimizin esnekliği, tecrübelerimiz, toplumsal etrafımız ve ferdî gelişimimiz üzere birçok faktörden etkilenir. Duygusal evrimimiz, bizi daha derin bir anlayışa, daha sağlıklı bağlantılar kurmaya ve daha tatmin edici bir ömür sürmeye yönlendirir. Unutmayalım ki, hislerimizin evrimi, bizim de evrimimizdir ve bu seyahatte her tecrübe, bizi bir adım daha ileriye taşır.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
