Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
KOAH, nefes darlığı, öksürük ve balgam gibi kalıcı solunum şikayetleriyle kendini gösteren, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir kronik akciğer hastalığıdır. Bu hastalık, akciğerlerin hava akımını kısıtlayarak günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Her 10 Yetişkinden Biri KOAH Hastası
KOAH, genellikle ileri yaşlarda daha sık görülse de, genç bireyleri de etkileyebilir. Araştırmalar, dünyada her on yetişkinden birinin KOAH hastası olduğunu göstermektedir. KOAH’ta yetersiz tanı, önemli bir sorun teşkil etmekte olup, hastaların %60-85’i henüz tanı almamıştır. 2023 yılında yapılan bir çalışmaya göre, Türkiye’de doktor tarafından tanı konmuş KOAH sıklığı 45 yaş üstü bireylerde ortalama %8.8’dir.
Tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı, yoğun şehirleşme sonucunda artan hava kirliliğine maruz kalma, iç ve dış ortamda odun, kömür gibi fosil yakıtlar ile bitki atıkları ve tezek gibi biyokütle yakıtlarının dumanının solunması, KOAH hastalığına neden olan önemli risk faktörleridir. Ayrıca, KOAH hastalarının %80’inin sigara içtiği, tütün ve tütün ürünlerinin bu hastalığın en yaygın nedeni olduğu da yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Yetersiz beslenme, çocukluk döneminde geçirilen akciğer enfeksiyonları ve iç-dış ortam kirleticilerine pasif maruziyet de akciğer gelişiminin olumsuz etkilenmesine ve dolayısıyla KOAH’a yol açabilir.
ASTIM KOAH’A DÖNÜŞÜR MÜ?
KOAH Görülme Sıklığı
Küresel iklim değişikliği nedeniyle meydana gelen aşırı hava olayları (örneğin aşırı sıcak veya soğuk hava) ve orman yangınları, KOAH görülme sıklığını artırabileceği ve hastalığın seyrini olumsuz etkileyerek erken ölümlere yol açabileceği öngörülmektedir. KOAH’ta en sık görülen belirtiler; öksürük, balgam, nefes darlığı ve bazı durumlarda yorgunluk hissidir. Bu belirtiler hastalığın ilerlemesiyle daha da artarak, bireylerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.
Hastalığın tanısı, sağlık kuruluşlarında basit bir test olan “nefes ölçüm testi” ile kolayca konulabilir. Bu test, hava akımındaki azalmayı belirleyerek tıkanıklığı ortaya koyar. KOAH’ın önlenmesi ve hastalık yükünün azaltılması için ilk ve en önemli adım, risk faktörleriyle mücadele etmektir. KOAH teşhisi konulan bireylerin bu risk faktörlerinden kaçınmaları, sağlıklı beslenmeleri ve düzenli egzersiz yapmaları büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, KOAH hastalarının, yaşadıkları yerlerin hava kalitesini T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kurulan Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı’ndan takip etmeleri ve dış ortam aktivitelerini buna göre düzenlemeleri faydalı olacaktır. Hava kirliliği bulunan bölgelerde, dışarı çıkarken maske kullanılması da uzmanlar tarafından önerilmektedir.
KOAH Hastalığında İnhaler Tedavisi Nedir?
KOAH tedavisinde, “inhaler” olarak bilinen solunum yoluyla uygulanan nefes açıcı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar, hava yollarındaki daralmayı azaltarak hastanın rahatlamasını ve yaşam kalitesinin artmasını hedefler. Ancak, bu ilaçların etkili olabilmesi için düzenli ve doğru bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Ayrıca, hastalığın seyrini kötüleştirebilecek alevlenmelerden ve zatürreden korunmak için grip ve zatürre aşılarının yapılması son derece önemlidir. Solunum yetmezliği gelişen hastalar, evde oksijen tedavisi veya evde solunum cihazı tedavisine ihtiyaç duyabilir. Akciğer rehabilitasyonu da hastaların günlük yaşam kalitesini artırma konusunda faydalı bir yöntemdir.
Bakanlık, KOAH hastalığının önlenmesi için risk faktörleriyle etkili bir şekilde mücadele etmeye, erken teşhis ve düzenli takip ile uygun tedavi yöntemlerini uygulamaya yönelik önemli çalışmalar yürütmektedir. Bu kapsamda, “Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı – GARD 2” hazırlanarak uygulamaya konmuş, birinci basamakta çalışan hekimler için “Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığını Değerlendirme ve İzlem Kılavuzu” oluşturulmuştur.
Bu yıl gerçekleştirilecek olan Dünya KOAH Günü’nün teması “HAVAMIZI KORUYALIM, KOAH’SIZ YAŞAYALIM” olarak belirlenmiştir ve iklim değişiminin etkilerini içerecek şekilde temiz hava ile akciğer sağlığının önemine vurgu yapılması amaçlanmaktadır.
KOAH’dan Uzak Durmak İçin Neler Yapmalıyız?
- Tütün ve tütün ürünlerini kullanmayın.
- Soluduğunuz ortam havasını temiz tutun.
- Düzenli ve dengeli beslenin.
- Düzenli egzersiz yapın.
- Yaş grubunuza uygun aşıları olun.
- İklim değişimine duyarsız kalmayın.
# Havamızı Koruyalım KOAHsız Yaşayalım! (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)