Kendini Feda Etme Şeması
Tanım:
Kendini feda etme şeması, başkalarının ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarınızın önüne koyma eğilimidir. Bu şemaya sahip kişiler, başkalarının mutlu olması için kendi mutluluklarından, isteklerinden ve ihtiyaçlarından vazgeçmeye isteklidirler.
Özellikleri:
- Başkalarının acısını dayanılmaz bulma ve yardım etme sorumluluğu hissetme
- Bireysel ihtiyaçlara sahip olma sebebiyle kendini suçlu ve bencil hissetme
- Başkalarının isteklerine hayır demekte zorlanma
- Kendi isteklerini ve ihtiyaçlarını dile getirmekte zorlanma
- Kendi sınırlarını ve ihtiyaçlarını bilmeme
- Kendini feda etmeyi sevgi ve onay alma yolu olarak görme
- Kendi ihtiyaçlarını yok sayarak başkaları için çok fazla şey yapma
- Karşılığında hiçbir şey istemezken, içten içe karşı tarafın da aynı davranışları kendisi için yapmasını bekleme
- Bekledikleri davranışları kendisi için göremeyen bu kişiler yaşadıkları hayal kırıklığının etkisiyle de öfke duyma
Kökenler:
Kendini feda etme şeması genellikle çocukluk çağı deneyimleriyle ilişkilidir. Bu deneyimler şunlar olabilir:
- Ebeveynlerin kendi ihtiyaçlarını çocuklarının ihtiyaçlarının önüne koyması
- Çocuğun sevgi ve ilgi görebilmesi için ebeveynlerinin duygusal ihtiyaçlarını karşılaması gerektiğini düşünmesi
- Ailenin disfonksiyonel olması ve çocuğun ebeveynlik rolü üstlenmesi
- Çocuğun duygusal açıdan ihmal edilmesi veya istismar edilmesi
Sonuçlar:
Kendini feda etme şeması, kişinin hayatının birçok alanında olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu sonuçlardan bazıları şunlardır:
- Tükenmişlik ve stres
- Depresyon ve anksiyete
- Düşük özgüven
- Zayıf sınırlar
- Sağlıksız ilişkiler
- Kendini ihmal etme
- İş ve özel yaşamda zorluklar
Tedavi:
Kendini feda etme şeması, şema terapisi gibi psikoterapi yöntemleriyle tedavi edilebilir. Şema terapisi, kişinin şemalarını tanımlamasına ve bunların hayatını nasıl etkilediğini anlamasına yardımcı olur. Terapist, kişiye daha sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmesine ve sınırlarını belirlemesine yardımcı olabilir.
