Erik Erikson, insanları sekiz farklı evrede incelediği bir psikosoyal gelişim kuramı oluşturmuştur. Bu kuramda insanların normal ve anormal kişilik gelişimleri açıklanır. Çoğunlukla aile davranışları ile şekillenen kişilikler bu kuramda açık şekilde belirtilir. Eğer kendi hayatınıza şöyle bir uzaktan bakmak isterseniz işte Erikson’un gelişim kuramı!
Erikson, kuramını birazdan sayacağımı temel düşüncelere dayandırarak hazırlamıştır.
-
İnsanların temel ihtiyaçları çoğu zaman aynıdır.
-
Gelişim temel ihtiyaçlarının giderilmesi ile benlik ve ego oluşur.
-
Gelişimin meydana gelmesi dönemler halinde oluşur.
-
Her dönem, gelişim için fırsat sunan kriz ya da problemler ile
-
nitelenebilir.
-
Farklı dönemler güdülenme yaşanması için farklılıklar meydana getirir.
Erikson’un insan gelişimini açıkladığı psikososyal gelişim kuramı ise şu şekildedir;
-
Temel güvene karşı güvensizlik
-
Özerkliğe karşı utanç ve kuşku
-
Girişimciliğe karşı suçluluk duygusu
-
Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu
-
Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası
-
Yakınlığa karşı yalıtılmışlık
-
Üreticiliğe karşı verimsizlik
-
Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk
Şimdi hadi gelin bu dönemleri birer birer inceleyelim.
Temel güvene karşı güvensizlik (0-1 yaş)
Bu dönem, çocuğun kendisine, yaşadığı dünyaya ve anne babasına karşı güven duygusunun gelişmeye başladığı dönemdir. Bu dönemi problemsiz geçiren bireyler umut dolu bireyler haline gelirken dönem içerisinde kriz yaşayan bireyler ise korku ve şüphe duygusu ile yaşayan bireyler haline gelirler.
Bağımsızlığa karşı kuşku ve utanç (1-3 yaş)
Bu dönem, bireyin kendisine olan güvenini kaybetmeden kendini kontrol edebilme yeteneğini geliştirmeye başladığı dönemdir. Bu dönemi sorunsuz şekilde atlatan çocuklar bağımsız ve kendi kendini yönetebilen bireyler haline gelirler. Bu dönemde sorun yaşayan bireyler ise yetişkinlik dönemlerinde özgüven problemi ile karşı karşıya kalırlar.
Girişimciliğe karşı suçluluk duyma (3-6 yaş)
Bu dönem, bireyin yaptığı etkinliklerde neye yöneleceklerini ve amaçlarınıbelirleyebildikleri dönemdir. Bu dönemi sorunsuz şekilde atlatan kişiler ilerikidönemlerde amaçlar belirleyebilen bireylere dönüşürken bu dönem içerisindeherhangi bir kriz ile karşılaşan kişiler yetişkinlik dönemlerinde suçlulukduygusuna sahip olan ve yetersiz olduğunu düşünen bireyler haline gelebilirler.
Başarıya karşı aşağılık duygusu (6-12 yaş)
Bu dönem çocukların başarı ve yeterlilik duygularını kazandıkları dönemdir.Bu dönem içerisinde çocuklar için iş birliği yapmak ve başarı duygusu oldukçaönemlidir.Bu dönemi sorunsuz şekilde atlatan kişiler ileriki dönemlerdeyeteneklerini belirleyebilen ve kendisi ile gurur duyan kişiler halinegelirler. Bu dönem içerisinde problem yaşayan bireyler ise yetişkinlikdönemlerinde aşağılık duygusu ile karşı karşıya kalırlar.
Kimliğe karşı kimlik karmaşası (12-18 yaş)
Bu dönem bireylerin benlik kazandıkları dönemdir. Bu benlik kazanma iseözdeşim yolu ile gerçekleşir. Bireyler bu dönemde kendine güvenen ve kendinden emin olan kişiler haline gelirler. Ancak bu dönemde sorun yaşayan bireyler sürekli isyan eden ve mutsuz olan insanlar haline gelebilirler.
Yakınlığa karşı uzaklık (18-40 yaş)
Bu dönem içerisinde bireyler bir meslek edinebilmek için çalışmalar yürütürler. Aynı zamanda yakın ilişkiler kurma yeteneği de bu dönem içerisinde kazanılır. Bu dönemi normal şekilde atlatan bireyler sevgi duygusunun ne olduğunu bilen ve hayatını sevgi ile yürüten kişiler haline gelirken bu dönem içerisinde kriz yaşayan kişiler çevrelerine karşı uzaklık hisseden ve mutsuz kişiler olabilirler.
Üretkenliğe karşı durgunluk (40-65 yaş)
Bu dönemde bireyler, aile dışındaki diğer kişilerle, gelecek kuşaklarla ve toplum ile ilgilenmeye ve iletişim kurmaya başlarlar. Bu dönemin olumlu özellikleri arasında önemseme duygusu yer alırken olumsuz özellikleri arasında verimsiz hissetme ve hiçbir şeye yaramadığını düşünmek yer alır.
Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (65 yaş ve üzeri)
Bu dönemde bireyler geçmiş yaşantılarına dönüp baktıkları zaman bir tatminhissi yaşarlar. Bu dönemdeki kişiler topluma uyum sağlayabilen, sevilen vesaygı duyulan insanlardır. Benlik bütünlüğüne karşı olumsuzluk evresinin olumluözellikleri arasında bilgelik hissi yer alırken olumsuz özellikleri arasındaise memnuniyetsizlik bulunur.
Peki siz şuan hangi dönem içerisindesiniz? Ya da bu zamana kadar geçirdiğiniz evrelerde problem yaşadığınızı düşünüyor musunuz? Yorumlarda buluşalım…
