Aslında yaz ve sonbahar aylarında görülen el ayak ağız hastalığı diğer solunum yolu hastalıkları gibi atak yaptı. Özellikle kalabalık sınıflarda eğitim gören çocukların bu riskle karşı karşıya kaldığına dikkat çeken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yazıcı, yetişkinleri de tehdit eden hastalığın bugünlerde yaygın görüldüğünü belirterek, şu bilgileri verdi…
Banu Yazıcı
Nasıl bulaşır?
El ayak ağız hastalığı, kalabalık ve kişisel hijyenin iyi olmadığı toplumlarda, kirli su ve besinlerin bulunduğu ortamlarda sık görülür. Solunum yolundan damlacıkla, direkt salgı temasıyla, oyuncaklarla, ellerle ve dışkı ile bulaşabilir. Çocuklarda bu virüslere karşı koruyuculuk düzeyi düşük olduğundan hastalık belirtilerle seyrederken, erişkinlerde belirti göstermeyebilir.
Ne gibi önlemler alınabilir?
El yıkamak en önemli koruyucu uygulamadır. Çocuklara el yıkama alışkanlığı kazandırılması, ellerin göze ve ağıza sürülmemesi ve hasta olan çocuklar ile temasın engellenmesi virüsün bulaşmasını azaltır. Oyuncakların ve çocukların bulunduğu ortamların temizliği önem taşır. Hasta çocukların özellikle ateşli olduğu dönemlerde izolasyonu önemlidir. Ateşsiz çocuğun yuvaya, kreşe gitmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Gebelikte fetusa ve anneye ait riskler kesin olarak bilinmemektedir, ancak gebelerin temasının engellenmesi önerilir. Mümkün ise hasta olan kişinin yayılımı önlemek için evinde kalması, duyarlı kişilerle temas etmemesi önerilir. Duyarlı kişilerin bulaşı önlemek için su ve sabunla sık sık el yıkamaları, sık temas edilen yüzeyleri uygun şekilde dezenfekte etmeleri, ortak çatal, kaşık kullanımından ve yakın temastan (sarılma, tokalaşma) kaçınmaları gerekir.
Teşhis ve tedavi yolları nelerdir?
Tanı klinik bulgulara dayanır ve viral tetkiklere gerek duyulmaz. Hastalık genellikle döküntüler ortaya çıktıktan sonra muayene ile teşhis edilir. Boğaz sürüntüsü ve dışkı örneğinden el ayak ağız tayini ancak imkan olan durumlarda ve teşhisten şüphe edildiğinde istenebilir. Tedavide direkt etkin bir antiviral ajan yoktur. Tedavi belirtileri ve bulguları ortadan yok etmeye yöneliktir. Yeterli sıvı ve beslenme desteği alamayan çocuklarda gerekli sıvı ve beslenme desteği yapılmalıdır. Ağızdaki yaraların bakımı için lokal uygulamalar, ağız spreyleri, vitamin ve çinko desteği verilebilir. Deri lezyonlarının bakımında tuzlu su ile yapılacak bakım çoğu kez yeterlidir. İlave bakteriyel bir enfeksiyon yoksa antibiyotik verilmemelidir.
Hangi belirtilere yol açar?
Hastalığın kuluçka dönemi, bulaşmayı takiben 5-7 gündür. Hafif gribal şikayetlerle seyreder. En sık hafif ateş (38-38.5), iştah kaybı, huzursuzluk, boğaz ağrısı, yemek yerken ağızda acıma, yutamama, ağız etrafında ve içinde ağrılı döküntüler, avuç içi ve ayak tabanında ağrısız, kaşıntısız döküntüler ve soyulmalar görülür. Ateş ortalama 3 gün sürer. Döküntüler ateşle beraber veya ateşten kısa süre sonra çıkabilir. Ağız boşluğundaki yaralar küçük, sarımsı fazla ağrılı olmayan yaralar şeklindedir. Derideki döküntüler elde avuç içinde, ayak tabanında sıklıkla görülür. Zemini yine kırmızı renkte, içi sarımsı renkte sıvı ile dolu döküntüler şeklindedir. Hastalık 7-10 gün sürer, ancak virüsün vücut salgıları ile dışkıdan atılımı haftalar sürebilir. Öte yandan el ayak ağız hastalığı döküntüler çıkmadan önceki 3 gün ve döküntüler solup, ateş düştükten sonraki 5 gün boyunca bulaşıcıdır.
